Tiểu đường nên kiêng ăn gì

- C-peptide: để theo dõi việc sản xuất insulin bởi các tiểu thể beta trong tuyến tụy và để giúp xác định nguyên nhân gây hạ đường huyết.

- Insulin: để giúp đánh giá quá trình sản xuất insulin, chẩn đoán hội chứng insulinoma, và để giúp xác định nguyên nhân gây hạ đường huyết

- HbA1c: Test HbA1c có khả năng đánh giá nồng độ trung bình của glucose trong máu trong 2-3 tháng trước khi làm xét nghiệm. Xét nghiệm HbA1c được sử dụng chủ yếu để giám sát việc kiểm soát glucose của bệnh nhân tiểu đường theo thời gian và giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả phác đồ điều trị bệnh tiểu đường của bệnh nhân đang thành công hay cần phải được điều chỉnh.

- Tổng phân tích nước tiểu

Có 2 loại đau lưng là đau lưng cấp tính và đau lưng mãn tính. Nguyên nhân đau lưng cấp tính có thể do các trấn thương tai nạn, gãy xương sống, dây chằng cột sống bị viêm, chèn ép vào dây thần kinh, hoặc do làm việc sai tư thế. Còn đau lưng mãn tính có thể do mắc các bệnh thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm, do thống kinh..

Nếu đau lưng, hãy nghĩ tới những cây kim. Bởi các chuyên gia phát hiện ra rằng liệu pháp đông y này điều trị đau lưng tốt hơn bất cứ phương pháp nào. Vì theo Đông y, khi các mao mạch, mạch máu bị tắc nghẽn không thông, dẫn đến đau nhức, khi châm cứu vào các huyệt đạo, thì chính các cây kim có tác dụng đả thông những chỗ tắc nghẽn này nên giảm đau rất tốt.

Phải đến 85% chúng ta đã từng có cảm giác đau nhói một vài lần nào đó. Chỉ riêng tại Anh, đau lưng tiêu tốn khoảng 500 triệu bảng (tương đương với khoảng 750 triệu đô la Mỹ) mỗi năm.

Một nghiên cứu cho thấy châm cứu là dùng các cây kim đặc biệt xuyên vào các huyệt đạo trên cơ thể, giúp giảm đau hiệu quả hơn hẳn các các điều trị khác.

Hàng trăm người bị đau thắt lưng mãn đã tham gia vào nghiên cứu. Họ được chia thành 4 nhóm. Nhóm thứ nhất chỉ châm cứu 1 lần, nhóm thứ 2 điều chị theo liệu trình, nhóm thứ 3 là châm cứu bằng kim điện cực và nhóm cuối cùng dùng các phương pháp tây y.

Sau 8 tuần, tình trạng đau lưng của 60% những người được châm cứu có sự cải thiện. Trong khi phương pháp thông thường là 39%. Sau 1 năm, 59 – 69% người được điều trị bằng châm cứu báo cáo kết quả cải thiện đáng kể, so với 50% ở những người dùng phương pháp thông thường.

Nhà nghiên cứu, TS Daniel Cherkin cho biết: Tất cả các hình thức châm cứu đều có hiệu quả và tác động lâu dài đối với chứng đau lưng mãn” khi so với phương pháp thông thường.

Với nghiên cứu này, châm cứu hứa hẹn sẽ trở thành một lựa chọn quan trọng trong điều trị đau lưng mãn. Bởi châm cứu không chỉ an toàn, ít tác dụng phụ mà còn có tác dụng lâu dài.

Trước đây, các nhà khoa học thuộc Đại học York (Anh) cũng đã cho thấy châm cứu có thể giúp giảm chứng đau lưng cho các bệnh nhân trong thời gian dài. Những người châm cứu 10 lần trong 3 tháng đã giảm các cơn đau lưng trong suốt 2 năm sau đó và dùng ít thuốc giảm đau hơn so với những ai không được chữa trị bằng phương pháp này.

Có rất nhiều căn bệnh về lưng có thể được điều trị bằng thuật châm cứu để giảm đau và thúc đẩy quá trình phục hồi.

+ Bong gân lưng có thể bị gây ra bởi căng dây chằng và hoặc căng cơ, tình trạng các cơ bị xé ra. Có rất nhiều nguyên nhân bị bong gân lưng như nâng vật nặng hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày không đúng tư thế. Châm cứu có thể giúp quá trình phục hồi các chấn thương này diễn ra nhanh hơn.

+ Thoát vị đĩa đệm – một căn bệnh gây rất nhiều đau đớn. Đó là khi đĩa đệm giữa 2 đốt sống nhô ra ngoài, chèn vào các dễ dây thần kinh gây đau. Châm cứu có thể là một giải pháp tuyệt vời cho loại đau lưng này.

+ Đau dây thần kinh tọa. Điều này xảy ra khi một cơn đau nhói lên từ mông rồi chạy xuống cẳng chân. Cơn đau này là do áp lực tác động vào dây thần kinh tọa. Căn bệnh gây rất nhiều phiền toái và giảm khả hiệu quả hoạt động và làm việc hàng ngày. Châm cứu là một biện pháp hữu hiệu điều trị liên quan đến đau dây thần kinh tọa, giúp giảm đau, tăng khả năng hoạt động và làm việc.

Nếu như bạn định thử phương pháp châm cứu để điều trị đau dây thần kinh tọa, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quyết định. Điều trị đau dây thần kinh tọa bằng châm cứu không nhất thiết phải tác động lên vùng lưng có vấn đề vì dòng năng lượng có thể được dẫn hoặc kích thích từ phần khác của cơ thể như chân hoặc cổ.

Lưu ý: Phương pháp châm cứu cũng chỉ với mục đích chính là giảm đau, làm cho người bệnh thấy nhẹ nhàng hơn trong các cơn đau lưng, phương pháp này chỉ đi chữa được phần ngọn, phần triệu chứng của bệnh mà không chữa dứt điểm được. Tốt hơn hết bệnh nhân nên kết hợp phương pháp này với điều trị bằng thuốc Đông y, khi đó bệnh này mới điều trị dứt điểm được.

Tỷ lệ người mắc bệnh đái tháo đường ở nước ta hiện chiếm 5,7% dân số. Đây là số liệu điều tra mới nhất mà Bệnh viện Nội tiết Trung ương vừa thực hiện và lần đầu tiên công bố tại Hội nghị tổng kết hoạt động của Dự án phòng chống đái tháo đường quốc gia năm 2012 và triển khai kế hoạch năm 2013 diễn ra sáng 2/4, tại Hà Nội.

Cuộc điều tra được Bệnh viện Nội tiết Trung ương tiến hành năm 2012, tại 6 vùng sinh thái trong cả nước, gồm Miền núi phía Bắc, Đồng bằng sông Hồng, Duyên hải miền Trung, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ. Kết quả cho thấy, tỷ lệ người mắc bệnh đái tháo đường ở nước ta chiếm 5,7% dân số. Trong đó, Tây Nam Bộ có tỷ lệ cao nhất với 7,2% dân số và thấp nhất là khu vực tây Nguyên với 3,8% dân số. Tỷ lệ nữ giới mắc đái tháo đường nhiều hơn nam giới gần 5%. Người trên 45 tuổi, người có vòng eo lớn và trong gia đình từng có người bị đái tháo đường có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn từ 2 đến 5 lần so với người bình thường.

Điều tra cũng chỉ ra một thực trạng đáng quan tâm là tỷ lệ người bệnh đái tháo đường trong cộng đồng không được phát hiện là 63,6%, trong đó Tây Nam Bộ có tỷ lệ cao nhất chiếm 72,1%. Tỷ lệ này trên thế giới là 50%.

Như vậy, kết quả điều tra cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường trong cộng đồng tại Việt Nam cao hơn hẳn so với thế giới. Tỷ lệ mắc đái tháo đường ở Việt Nam 10 năm qua đã tăng gấp đôi. Đây là con số đáng báo động vì trên thế giới, phải trải qua 15 năm tỷ lệ mắc đái tháo đường mới tăng gấp đôi. Trong khi đó, 75,5% số người được hỏi đều có kiến thức rất thấp bệnh đái tháo đường.

Nguyên nhân của sự gia tăng tỷ lệ đái tháo đường trong thời gian gần đây là chế độ dinh dưỡng mất cân đối và ít hoạt động thể lực dẫn đến một loạt các yếu tố bệnh sinh bắt đầu từ những hội chứng: thừa cân, béo phì, kháng insulin, rối loạn chuyển hóa lipid và tăng huyết áp.

Theo kế hoạch, trong năm nay, Dự án phòng chống bệnh đái đường quốc gia tiếp tục tăng cường hoạt động sàng lọc, phát hiện sớm cho bệnh nhân; tăng cường tư vấn về dinh dưỡng, về luyện tập thể lực cho người có nguy cơ cao và quản lý được 70% số người chớm mắc đái tháo đường.

Trong giai đoạn chuyển mùa này, người già thường bị đau nhức bởi các chứng bệnh sau:

Thấp khớp cấp là bệnh mắc phải khi nhiễm liên cầu khuẩn beta nhóm A vùng hầu họng, nó gây tổn thương vĩnh viễn các van tim đưa đến suy tim. Bệnh có nhiều tên gọi khác như viêm khớp cấp do thấp, sốt thấp, thấp tim.

Bệnh xuất hiện sau khi nhiễm khuẩn đường hô hấp trên, đặc biệt là viêm họng với những biểu hiện như: đau họng, sốt cao, nếu không điều trị kịp thời và triệt để thì sau đó vài tuần có thể sẽ xuất hiện các dấu hiệu của bệnh thấp khớp cấp như sốt, đau khớp. Lúc đầu thường đau ở các khớp lớn như khớp gối, khớp khuỷu tay, khớp cổ chân, cổ tay, ít gặp viêm các khớp nhỏ ở bàn tay, bàn chân hoặc viêm một khớp đơn độc với các dấu hiệu như: sưng, nóng, đỏ đau, không đối xứng. Đau sẽ di chuyển từ khớp này sang khớp khác, khi chuyển sang khớp mới, khớp cũ hết đau, không để lại di chứng tại khớp, các khớp bị viêm có thể có dịch nhưng không bao giờ bị hóa mủ. Viêm khớp có thể tự khỏi nhưng nếu có dùng thuốc chống viêm thì chúng sẽ khỏi rất nhanh.

Đây là bệnh do vi trùng gây ra, xuất phát từ ổ nhiễm trùng vùng họng do đó biện pháp phòng ngừa thấp khớp cấp hữu hiệu nhất là phải điều trị kịp thời, triệt để khi phát hiện khi bị viêm họng.

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn dịch, viêm mạn tính tổ chức liên kết màng hoạt dịch, tổn thương chủ yếu ở khớp ngoại vi, bệnh tiến triển từ từ, dẫn đến teo cơ biến dạng dính và cứng khớp.

Bệnh chủ yếu gặp ở nữ giới, đây là tình trạng viêm khớp kéo dài với các đợt sưng, nóng, đỏ, đau ở nhiều khớp, thường gặp nhất là các khớp nhỏ ở bàn tay, khớp cổ tay, khuỷu, gối, cổ chân, bàn ngón chân, cả 2 bên. Nếu không được điều trị, các khớp nhanh chóng bị biến dạng, dính khớp. Khi bệnh ở vào giai đoạn muộn thường gặp ở các khớp như vai, háng, cột sống cổ với các biểu hiện như vào buổi sáng, sau khi mới ngủ dậy, người bệnh thấy có cảm giác đau và cứng tại các khớp bị viêm, khó vận động. Dấu hiệu này thường gặp ở các khớp cổ tay và bàn tay, khiến người bệnh phải làm các động tác như gấp, xoay cổ tay… trong một thời gian dài các khớp mới có thể hoạt động trở lại bình thường. Sau những đợt sưng đau khớp kéo dài có thể vài tháng đến vài năm, các khớp này sẽ bị biến dạng như bàn tay bị vẹo, cổ tay sưng, các ngón tay ngón chân cũng bị biến dạng, các cơ teo; từ đó làm cho người bệnh rất khó khăn trong việc vận động, thậm chí ở giai đoạn muộn, bệnh nhân trở thành tàn phế.

Viêm đa khớp dạng thấp là bệnh rất khó chữa khỏi, vì đây là bệnh của hệ thống tự miễn tức là do cơ thể tự sinh ra những chất chống lại chính khớp và gây đau. Vì là bệnh tự miễn nên việc điều trị thường là kéo dài từ 1 - 2 tháng đến vài năm và có khi là điều trị suốt đời. 

Bệnh gout là tình trạng viêm khớp những biểu hiện như đau nhức, sưng, đỏ, và nóng. Nó gây khó cử động khớp tại một hay nhiều khớp.Nếu không điều trị, các cơn đau sẽ tái diễn thường xuyên và gây thương tổn khớp, gân, và các mô khác chung quanh khớp.Bệnh gout phổ biến nhất trong nam giới trên 40 tuổi.

Đây là một bệnh do rối loạn chuyển hóa, trong đó có tình trạng tăng acid uric máu và đây cũng là đặc điểm chính của bệnh. Bệnh thường gặp ở nam giới, có mối liên quan đến chế độ ăn uống của người bệnh như: ăn quá nhiều chất đạm, uống quá nhiều bia, rượu… Trong cơn gout cấp và điển hình, bệnh có một số đặc điểm như cơn đau thường khởi phát đột ngột vào nửa đêm với các dấu hiệu như sưng khớp ngón chân cái, đau dữ dội có cảm giác bỏng rát, đôi khi sốt cao, da trên chỗ khớp bị tổn thương, bị hồng hoặc đỏ tím.

Để phòng ngừa bệnh gout có thể thực hiện việc điều chỉnh chế độ ăn, vì bệnh có liên quan đến mức acid uric cao. Để tống các tinh thể acid uric ra khỏi cơ thể, mỗi ngày nên uống ít nhất 3 - 4 lít nước lọc.

Bệnh đau vai gáy là một dạng rối loạn thần kinh cơ gây ra bởi sự co cứng cục bộ, đột ngột do rối loạn chức năng thần kinh mà không do tổn thương xương, khớp, đốt sống cổ hay đĩa đệm.

Bệnh đau vai gáy thường xuất hiện vào buổi sáng, sau khi ngủ dậy, đây là bệnh có liên quan đến hệ thống cơ xương khớp và mạch máu vùng vai và gáy do rối loạn tuần hoàn gây thiếu máu ở vùng cột sống cổ, hoặc do sự kéo giãn dây thần kinh quá mức gây ra rối loạn chức năng của dây thần kinh chi phối nơi đây hoặc có thể là một sang chấn nhẹ nào đó cơ vùng vai gáy và gây ra co cứng và đau rút cục bộ.

Phần lớn các ca đau thắt lưng không có nguyên nhân bệnh lý mà chủ yếu bắt nguồn từ các tư thế sai trong sinh hoạt, lao động hoặc chơi thể thao, làm vùng cột sống thắt lưng cũng như những nhóm cơ chống đỡ làm làm việc quá sức sinh ra mệt mỏi.

Đau thắt lưng là biểu hiện chính của thoát vị đĩa đệm thắt lưng, thoái hóa cột sống thắt lưng do tuổi già, lao cột sống thắt lưng, viêm cột sống thắt lưng do vi trùng hoặc nguyên nhân khác, bệnh viêm dính cột sống, vẹo cột sống, ung thư di căn cột sống thắt lưng, gãy xương sống thắt lưng... Để phòng ngừa chứng đau thắt lưng có thể thực hiện các biện pháp tạm thời như hạn chế việc ngồi liên tục trong một thời gian dài, thường xuyên vận động, tập thể dục với các động tác uốn dẻo cột sống thắt lưng, thay đổi tư thế thường xuyên khi đứng trao đổi, thảo luận lâu, không nên ngồi ở tư thế lom khom, tránh ngồi ẹo sang một bên, tránh đứng cúi thắt lưng thẳng gối trong thời gian dài.

Là tình trạng hư hỏng phần sụn, đệm giữa hai đầu xương, kèm theo phản ứng viêm ở đó và giảm sút lượng dịch nhầy giúp bôi trơn ổ khớp, gây đau và cứng khớp và hạn chế vận động. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở người trên 40 tuổi, nhất là sau 60 tuổi.

Một số yếu tố quan trọng liên quan đến thoái hóa khớp là tuổi tác, tình trạng béo phì, những chấn thương nhẹ và mạn tính ở khớp. Phạm vi thoái hóa khớp bao gồm cả khớp, sụn và cả những tổn thương thoái hóa tại các đĩa liên đốt. Bệnh được đặc trưng bởi sự thoái hóa của sụn và phì đại xương tại các diện khớp. Biểu hiện viêm thường rất nhẹ.

Tỷ lệ người mắc tiền tiểu đường đang tăng nhanh, và hầu hết họ không biết mình có bệnh. Bị tiền tiểu đường nghĩa là lượng glucose trong máu bạn cao hơn bình thường, nhưng chưa đến mức bị xếp vào tiểu đường. Các nghiên cứu cho thấy hầu hết những người bị tiền tiểu đường sẽ phát triển thành bệnh tiểu đường tuýp 2 trong vòng 10 năm, trừ phi họ giảm cân và thay đổi chế độ ăn, tập thể dục.

Vì tiền tiểu đường phát triển dần dần qua nhiều năm, nên người ta thường cho rằng chúng không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể nhận ra những dấu hiệu cảnh báo chắc chắn về sự gia tăng kháng insulin - mất khả năng chuyển hóa đường một cách hợp lý - yếu tố chủ chốt trong giai đoạn tiền tiểu đường, theo Beth Reardon, giám đốc dinh dưỡng cho trung tâm Duke Integrative Medicine tại Đại học Duke.

Để ý tới những dấu hiệu cảnh báo sẽ cho bạn thời gian để thực hiện các thay đổi trước khi quá muộn:

Bạn buồn ngủ ngay sau khi bữa ăn? Đây là phản ứng bình thường, nhưng nếu chuyện này xảy ra thường xuyên, cơ thể bạn có thể đang gửi thông điệp rằng chế độ ăn này quá gần gũi với "anh bạn" tiểu đường.1. Cảm thấy mệt mỏi và uể oải sau khi ăn:

Giải pháp: Làm chậm quá trình chuyển hóa đường. Chọn các loại carbonhydrate dạng thô hơn, như ngũ cốc nguyên hạt, rau củ, hoa quả tươi (không phải là nước ép hoa quả), những thứ mà cơ thể phải tiêu hóa lâu hơn. Điều đó sẽ giúp lượng đường máu ổn định trong quá trình dài hơn.

Đi bộ nhẹ nhàng sau ăn - đi bộ 15 phút - thay vì ngồi trước màn hình. Các hoạt động này sẽ giúp cơ thể xử lý lượng glucose ăn vào một cách hiệu quả hơn.

Hầu hết người bị tiền tiểu đường có cân nặng thừa. Chỉ riêng yếu tố này đã là nguy cơ lớn gây tiểu đường. Tuy nhiên, cần đặc biệt lo lắng khi bạn cắt giảm calo mà vẫn không thấy giảm cân. Sự giữ cân ương ngạnh này có thể là kết quả của những thông điệp nhầm lẫn rằng các tế bào cơ thể đang nhận năng lượng.

Các tế bào cơ thể đang đói dần vì năng lượng mà chúng cần (dưới dạng glucose) không được hấp thụ tại các điểm tiếp nhận insulin trên bề mặt tế bào. Để đối phó với tình trạng thiếu năng lượng hiển hiện, cơ thể sẽ giữ chặt kho dự trữ hiện có - là mỡ. Vì thế, số thức ăn ít ỏi được đưa vào sẽ được chuyển ngay vào kho năng lượng - để có nhiều mỡ hơn.

Để cải thiện tình trạng này, hãy thay đổi mục tiêu giảm cân. Đừng nghĩ rằng "tôi phải giảm 25 cân ngay, tôi không thể làm điều đó". Thay vì thế, hãy chọn mục tiêu nhỏ thôi. Chỉ cần giảm 5-7% cân nặng, bạn đã ngăn cản hoặc trì hoãn được tiểu đường đến 60%. Kết hợp thay đổi lối sống (nhất là chế độ ăn) và dùng các loại thuốc là bạn có thể đạt được mục tiêu này.

Tăng cân ở vùng giữa (eo và bụng) được xem là nguy cơ nguy hiểm hơn so với khi tăng cân ở đùi hay mông. Loại mỡ bụng này có liên quan tới sự gia tăng huyết áp cao, tim mạch, đột quỵ và lượng cholesterol nguy hiểm. Với đàn ông, điểm nguy hiểm là khi vòng eo từ 100 cm trở lên, và phụ nữ, mức nguy hiểm là 89 cm trở lên.

Giải pháp: Chế độ ăn, giảm cân và tập thể dục. Không nhất thiết phải là các bài tập đứng lên ngồi xuống hay bài tập chỉ nhăm nhăm vào vùng bụng. Hãy cử động toàn thân, từ 30 đến 60 phút mỗi ngày (như đi nhanh chẳng hạn).

Huyết áp cao có liên hệ với nhiều loại bệnh khác nhau. Nhưng tiền tiểu đường có thể là nguyên nhân, khi huyết áp cao dường như đến sau sự tăng cân (đặc biệt là tăng cân giữa cơ thể), mệt mỏi và một số yếu tố tiêu cực khác (lượng cholesterol bất thường, triglycerides cao).

Các con số cần cảnh giác: huyết áp bằng hoặc lớn hơn 130/85; lượng cholesterol tốt HDL dưới 40 mg/Dl đối với nam và dưới 50 mg/Dl với nữ, và triglycerides là 150 mg/Dl.

Giải pháp: Giảm cân từ từ thông qua thay đổi chế độ ăn và tăng luyện tập.

- Gai xương có thể là kết quả của việc xương tự tu bổ sau khi liên tục bị chấn thương như sức ép, va chạm, cọ xát. .

- Khi đĩa liên sống hư hao, xẹp xuống, dây chằng giữa các đốt sống sẽ chùng giãn, khớp chuyển động nhiều hơn

- Phản ứng tự nhiên của cơ thể với sự chùng giãn này là làm cho dây chằng dầy lên để có sức giữ vững cột sống.

- Lâu ngày, calci sẽ tụ lại trên dây chằng và tạo ra các gai hoặc chồi xương.

- Dây chằng ở trong ống cột sống cũng có thể dày lên, ống thu hẹp, ép vào dây thần kinh và gây ra các dấu hiệu bệnh.

- Gai là một diễn tiến của sự lão hóa. Đĩa sụn và xương bị thoái hóa, hao mòn, mặt xương khớp gồ ghề và gai mọc ra. Đó là bệnh viêm xương khớp, thường thấy ở người tuổi cao.

Tóm lại các yếu tố di truyền, kém dinh dưỡng, nếp sống không lành mạnh, dáng điệu đứng ngồi xấu, chấn thương liên tục (do thể thao, tai nạn xe cộ) là những rủi ro đưa tới sự thoái hóa xương khớp và tạo gai nhanh hơn. Bệnh cũng có thể xuất hiện ở những người làm nghề khuân vác nặng, người quá kí tăng áp lực lên xương khớp, người có dáng đi đứng không ngay ngắn khiến cột sống xiêu vẹo.

Đa số bệnh vôi hóa cột sống khi gai cọ xát với xương khác hoặc các phần mềm ở xung quanh như dây chằng, rễ dây thần kinh thì bệnh nhân thấy đau

- Đau thường xuất hiện ở cổ, thắt lưng, đặc biệt là khi bệnh nhân đứng hoặc đi.

- Đau lan xuống vai với nhức đầu khi gai ở cột sống cổ, lan xuống lưng, chân khi gai ở cột sống lưng.

- Cơn đau tăng khi cử động, giảm khi nghỉ do đó sẽ đưa tới giới hạn cử động ở các phần này.

- Khi dây thần kinh bị chèn ép, bệnh nhân cảm thấy đau ở tay và chân, cơ bắp yếu. Nếu ống tủy bị quá thu hẹp, bệnh nhân sẽ có rối loạn đại tiểu tiện, mất cảm giác.

Ngoài gai cột sống, các dấu hiệu vừa kể cũng thấy trong bệnh tiểu đường, rối loạn tuần hoàn ở tứ chi, u, viêm hoặc nhiễm trùng cột sống. Một số dấu hiệu của gai cột sống cũng tương tự như ở các bệnh viêm thấp khớp, chấn thương lưng, đứt đĩa liên sống. Cần phân biệt giữa vôi cột sống với Thoái hóa cột sống, đau thần kinh tọa, thoát vị đĩa đệm.

Bình thường vôi hóa cột sống xuất hiện nhiều hơn ở cạnh hoặc phía trước cột sống cho nên gai không cọ sát với rễ dây thần kinh hoặc với tủy sống ở phía sau, do đó gai ít gây ra các biến chứng nguy hiểm.

Tuy nhiên, một số trường hợp hiếm có thể xảy ra là gai gẫy, mảnh gẫy chạy vào giữa khớp xương, gây khó khăn cho sự co ruỗi khớp hoặc khi gai đè vào rễ dây thân kinh và gây ra mất cảm giác ở tay chân.

Còn có tên gọi là: đái tháo đường phụ thuộc Insulin, bệnh đái tháo đường người trẻ.

Bệnh đái tháo đường type 1 được gây ra do tuyến tuỵ không sản xuất insulin. Insulin có chức năng đưa glucose từ máu vào các tế bào để cung cấp năng lượng. Không có insulin, glucose sẽ tăng cao trong máu. Theo thời gian, glucose trong máu tăng cao có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng về tim, mắt, thận, thần kinh, và nướu và răng.

Bệnh đái tháo đường type 1 thường xảy ra ở trẻ em và thanh niên, nhưng có thể xuất hiện ở bất cứ lứa tuổi nào

Nguyên nhân chính xác vẫn chưa được biết rỏ. Gen, vi rút, và tự kháng thể có thể đóng vai trò gây ra đái tháo đường type 1.

Có thể bao gồm:

- Khát nước

- Tiểu thường xuyên

- Cảm thấy rất đói hoặc mệt mỏi

- Giảm trọng lượng mặc dù ăn ngon miệng

- Vết thương lành chậm

- Khô da, ngứa da

- Mất cảm giác ở bàn chân hoặc cảm giác châm chích

- Giảm thị lực.

- Buồn nôn

- Ói mửa

Viêm cơ cốt hóa (VCCH – Myositis Ossificans) là sự hình thành dạng xương trong cơ, là một rối loạn hiếm gặp liên quan đến quá trình canxi hóa (calcification) bất thường ở mô mềm (cơ, dây chằng). Thường gặp ở cánh tay hoặc cơ tứ đầu đùi.

Nguyên nhân của VCCH còn nhiều vấn đề chưa sáng tỏ, có thể bệnh xuất hiện sau chấn thương gây ra khối máu tụ ở phần mềm nhưng nhiều trường hợp bệnh nhân hoàn toàn không có tiền sử chấn thương…

Điều trị VCCH còn gặp khó khăn, chưa có phác đồ điều trị thống nhất cho bệnh lý này. Hiện nay, cần phải có nghiên cứu sâu hơn về chẩn đoán và điều trị hiệu quả VCCH.

Bệnh nhân nữ 52 tuổi, nghề nghiệp: Bác sĩ nội khoa. Trước đây không có tiền sử bệnh tật đáng quan tâm của cá nhân và gia đình, không có tiền sử chấn thương. Tự nhiên phát hiện đau ở đùi trái, không sốt, không sưng các khớp… Khám lâm sàng phát hiện một khối chắc không rõ giới hạn, ấn đau ở 1/3 trên trước ngoài đùi trái, không đỏ da tại chỗ. Siêu âm thấy có một khối không đồng nhất (kích thước 3,5 x 2 cm) sát xương đùi trái, có vôi hóa trong khối. Hình ảnh chụp MRI thấy khối sáng tín hiệu trên xung T2W phần trên cơ rộng giữa đùi trái.

- Do chấn thương: Thường xảy ra ở vận động viên sau một chấn thương ban đầu, chấn thương gây ra khối máu tụ ở phần mềm, sau đó phát triển dần thành VCCH, cốt hóa thường hình thành sau chấn thương khoảng 2 – 4 tuần.

- Không do chấn thương: Cơ chế VCCH không do chấn thương chưa rõ chỉ được phát hiện có hình xương bất thường trên Xquang, trông giống như có một khối hóa xương trong mô mềm.

- Ngoài ra còn có thể do đột biến nhiễm sắc thể gây ra loạn sản tế bào sợi (là bệnh cực kỳ hiếm và có yếu tố di truyền). Một số tác giả cho rằng nguyên nhân có thể do nhiễm khuẩn, bỏng, rối loạn thần kinh cơ, bệnh ưa chảy máu (thiếu yếu tố X), uốn ván, lạm dụng thuốc…

- VCCH về cơ bản là một phản ứng tăng sinh trong mô thường xuất phát từ một chất thương mô mềm. Không nhất thiết là có dẫn đến hình thành cốt hóa tại đó. Trong tuần đầu tiên, tăng sinh các tế bào sợi và mạch máu; Những tế bào trong mô nguyên thủy cùng với hoạt động phân bào mạnh (có thể giống như bệnh ác tính khi sinh thiết).

- Quá trình tiến triển của tổn thương, sẽ hình thành dần sự phân vùng điển hình:

3.2.1. Vùng lõi: Bao gồm nguyên bào sợi tăng sinh mạnh cùng đám xuất huyết và hoại tử cơ.

3.2.2. Vùng trung gian: Đặc trưng bởi nguyên bào xương với dạng xương non và các đảo sụn do cốt hóa.

3.2.3. Vùng ngoại vi: Gồm xương trưởng thành, thường tách biệt với các mô xung quanh bởi các cân cơ.

Khoảng từ tuần thứ 3 tới tuần thứ tư, canxi hóa và xương hóa hình thành bên trong khối “u”. Khoảng tuần thứ 6 – 8, hình thành một tổ chức xương đầy đủ.

Tự nhiên xuất hiện đau, không có triệu chứng của bệnh lý khớp cũng như nhiễm khuẩn tại chỗ, ở bệnh nhân trên, tự nhiên xuất hiện đau ở 1/3 trên ngoài đùi trái, đau tăng lên trong 3 tuần đầu.

+ Chụp cắt lớp vi tính: Cho thấy hình ảnh đặc hiệu VCCH điển hình ở vùng cơ rộng và khối tổn thương chưa hình thành tủy xương hoặc vỏ xương bất thường.

+ Chụp cộng hưởng từ (MRI): Cho thấy hình ảnh khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn tiến trển và dạng mô học của tổn thương. Giai đoạn đầu, hình ảnh T2W cho thấy khối “u” không đồng nhất với mật độ cao ở trung tâm. Giai đoạn muộn hơn, cốt hóa ở ngoại vị trở nên đặc hiệu hơn và trên hình ảnh T2W cho thấy một vùng đậm đặc có bờ viền mỏng bao quanh

+ Về mô học: Cần chẩn đoán phân biệt với u xương ác tính và giả u xương sợi ở các ngón, đó là:

VCCH thường cho thấy một kiểu phân vùng điển hình, với một lõi nguyên bào sợi và một vùng cốt hóa rộng ở ngoại vi trong khi phần lõi có xu hướng cho thấy các tế bào sợi sắp xếp một cách lỏng lẻo và không có dạng tế bào điển hình.

Ung thư xương: Thấy có sự tăng trưởng mất trật tự với một hình ảnh chia vùng ngược lại. Ở phụ nữ xương hoặc sụn chưa trưởng thành được thấy ở vùng ngoại vi và giải xương trưởng thành thấy ở vùng trung tâm và cũng thấy các tế bào tăng sinh với hình ảnh tể bào ác tính.

Hiện nay tài liệu đề cập toàn diện về điều trị VCCH còn ít và chưa thống nhất.

Theo các tài liệu kinh điển, điều trị VCCH tập trung giải quyết: làm giảm xuất huyết, nghỉ ngơi, bất động, chườm đá, đặt cao chân, dùng thuốc giảm đau, chống viêm. Không điều trị bằng nhiệt, siêu âm kéo dài, xoa bóp, làm căng cơ và vận động mạnh để tránh gây thêm chảy máu, như vậy sẽ làm tăng nguy cơ phát triển cốt hóa. Điều trị trước hết và cơ bản là bảo tồn, cho đến khi sự canxi hóa bớt dần, các triệu chứng thuyên giảm, khi đó có thể tiến hành phẫu thuật loại bỏ, tuy nhiên thành công của phẫu thuật còn hạn chế.

Nếu cắt bỏ sớm khi khối cốt hóa chưa trưởng thành (mature) thì nhiều khả năng sẽ phát triển trở lại (thời gian “trưởng thành” khoảng 3 – 6 tháng). Vì vậy hầu hết các phẫu thuật viên phải đợi từ 6 – 12 tháng mới có thể xem xét loại bỏ.

- Điện di dung dịch axit acetic 2% với dòng điện một chiều 4 mA trong 20 phút.

- Xung siêu âm cường độ 1,5W/cm2 trong 08 phút.

- Vận động nhẹ nhàng trong 05 phút trong giới hạn không gây đau (mild passive range of motion).

Thời gian điều trị: 3 lần/tuần x 3 tuần liên tiếp.

* Phương pháp điện di thuốc (electrophoresis): là phương pháp dùng dòng điện một chiều để di chuyển một số ion thuốc điều trị vào cơ thể hoặc lấy các ion thuốc có hại ra khỏi cơ thể.

VCCH không do chấn thương là một dạng bệnh lý hiếm gặp, chưa rõ nguyên nhân gây bệnh.

Chẩn đoán chủ yếu dựa vào chụp CLVT, MRI và mô bệnh học. Việc điều trị chưa có một phác đồ thống nhất, mỗi phương pháp đều có thể tác dụng nhất đinh, thời gian theo dõi 6 -12 tháng.

Bệnh cần được tiếp tục nghiên cứu sâu hơn.

Trước đây, người ta thường sử dụng chỉ số khối cơ thể (BMI) được tính toán dựa trên cân nặng và chiều cao cơ thể. Tuy nhiên chỉ số này không chính xác trong những trường hợp có vòng bụng lớn do lượng mỡ thừa tích tụ nhưng chỉ số BMI không đủ xác định béo phì.

Các nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học chuyển hóa thuộc Bệnh viện Addenbrooke (Cambridge, Anh) đã tiến hành phân tích lại dữ liệu sức khỏe của gần 29.000 người sống tại tám nước thuộc châu Âu. Kết quả cho thấy với đàn ông có vòng eo lớn trên 102cm tăng 22 lần nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2, khi so với những người có chỉ số BMI bình thường và vòng eo nhỏ (dưới 94cm).

Đặc biệt, ở những phụ nữ béo phì có vòng eo trên 89cm tăng gấp 32 lần nguy cơ mắc bệnh này khi so với những người nhẹ cân và có vòng eo nhỏ dưới 79cm.

Gai xương, vôi hóa cột sống là một biểu hiện của thoái hóa cột sống thắt lưng. Xin cung cấp một số kiến thức cơ bản về bệnh này như sau.

GAI XƯƠNG CỘT SỐNG THẮT LƯNG, MỘT BIỂU HIỆN CỦA THOÁI HÓA CỘT SỐNG

Gai cột sống thắt lưng và một số biểu hiện của thoái hóa cột sống

Tại sao có hiện tượng thoái hóa cột sống?

Thoái hóa cột sống thắt lưng chỉ là một biểu hiện của một trong những bệnh thoái hóa khớp. Thoái hóa khớp là một bệnh mạn tính, đặc trưng bởi tổn thương thoái hóa tiến triển của sụn khớp và đĩa đệm gây đau, biến dạng khớp, nhưng hiếm khi có biểu hiện viêm kèm theo. Bệnh này còn được đặt các tên khác như viêm xương khớp, thấp khớp thoái hóa hay hư xương khớp. Bệnh gặp nhiều ở những người cao tuổi và tỷ lệ mắc bệnh tăng dần theo tuổi tác. Nhưng ngày nay, do môi trường sống ngày càng ôi nhiễm, thức ăn không đảm bảo, cộng với việc lười vận động do tính chất công việc, ngồi hàng giờ bên máy vi tính là cho bệnh thoái hóa cột sống ngày càng trẻ hóa.

Nguyên nhân chính là do tế bào sụn bị lão hóa, làm giảm tổng hợp các thành phần của sụn. Các yếu tố cơ học như sang chấn, béo phì cũng gây áp lực quá tải và kéo dài lên sụn khớp và đĩa đệm liên đốt sống. Ngoài ra, các dị tật bẩm sinh cũng tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh thoái hóa khớp xuất hiện. Bình thường, sụn khớp được cấu tạo chủ yếu bởi nước, collagen và proteoglycan. Khi sụn của đĩa đệm bị thoái hóa, tế bào sụn bị mất hoặc giảm chức năng khiến cho quá trình tái tạo sụn bị rối loạn, làm lực phân bố trên thân đốt sống không đều, khiến cho xương mâm đốt sống phải tăng chịu tải, kết quả là hình thành các gai xương ở rìa ngoài thân đốt sống. Gai xương có hình thô và đậm đặc.

Điều đặc biệt là phì đại xương, dẫn đến tạo thành các gai xương có thể xuất hiện ngay từ giai đoạn sớm của bệnh, thường kèm theo các thay đổi cấu trúc khớp khác như mòn sụn, giảm chiều cao đĩa đệm liên đốt sống và dày xương dưới sụn. Các thay đổi cấu trúc này có thể nhìn thấy rất rõ trên phim chụp X-quang cột sống thắt lưng thẳng và nghiêng. Theo nghiên cứu của Framingham ở Mỹ, tỷ lệ thoái hóa khớp có triệu chứng lâm sàng là 6% ở người trên 30 tuổi. Những biểu hiện trên Xquang còn cao hơn nhiều (20-30%) ở những người trong độ tuổi từ 55-65.

Đặc điểm lâm sàng của thoái hóa cột sống thắt lưng

Có ba thể lâm sàng chính là đau lưng cấp, đau lưng mạn tính và đau thần kinh tọa. 

Đau lưng cấp 

Thường gặp ở lứa tuổi 30-40. Đau xuất hiện sau một động tác mạnh, quá mức, đột ngột, trái tư thế. Đau tăng khi hắt hơi, rặn, thay đổi tư thế, đặc biệt là khi có phồng đĩa đệm gây chèn ép dây thần kinh tọa hoặc gây ép rễ thần kinh.

Đau lưng mạn

Hay gặp ở người trên 40 tuổi. Đau âm ỉ, đau dọc xuống chân và đùi, đau tăng khi vận động, thay đổi thời tiết. Đặc biệt là đau gây hạn chế vận động (khó quay, cúi...). Chụp Xquang cột sống thường thấy dấu hiệu mọc gai xương đốt sống, xơ xương dưới sụn, có các ổ khuyết xương dưới sụn.

Đau thần kinh tọa 

Thường bệnh nhân đã có tiền sử đau thắt lưng mạn tính. Khi bệnh nhân vận động đột ngột hay bê, mang vác vật nặng thì xuất hiện dấu hiệu ép thần kinh. Để chẩn đoán, bệnh nhân cần phải chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ cột sống thắt lưng.

Điều trị thoái hóa cột sống thắt lưng: Không có thuốc chữa quá trình thoái hóa khớp. Cần tiến hành điều trị khi có triệu chứng. Đầu tiên, trong các đợt cấp của bệnh cần phải sử dụng các thuốc giảm đau chống viêm không steroid, phối hợp với các thuốc giảm đau đơn thuần, thuốc giãn cơ. Thuốc giảm đau chống viêm không steroid là nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất. Trước đây người ta thường sử dụng các thuốc chống viêm không steroid kinh điển như aspirin, diclofenac. Tuy nhiên các thuốc này có tác dụng kích ứng niêm mạc dạ dày, gây viêm loét, thủng dạ dày, xuất huyết tiêu hóa. Hiện nay thực tế nghiên cứu và áp dụng lâm sàng đã chứng minh rằng điều trị bệnh này theo Đông y là hiệu quả nhất, và có thể điều trị tận gốc bệnh mà lại rất an toàn với thận và dạ dày.

Người ta còn dùng các thuốc làm chậm quá trình thoái hóa, thậm chí có thể cải thiện được cấu trúc khớp bị thoái hóa. Cũng có thể tăng cường dinh dưỡng sụn bằng cao động vật, thuốc nội tiết... Ngoài ra cần áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu như xoa bóp, sử dụng vật lý trị liệu bằng nhiệt, bằng nước...

Phòng bệnh 

Để phòng bệnh có hiệu quả, trước tiên cần phát hiện sớm các dị tật của xương, khớp, cột sống để điều trị kịp thời. Những người béo phì cần có chế độ ăn hợp lý để giảm cân. Cần tập thể dục thể thao ở mức độ sức khỏe cho phép. Trong lao động và sinh hoạt cần tránh những tư thế xấu, cũng như các động tác quá mạnh, đột ngột. Kiểm tra sức khỏe định kỳ những người lao động nặng.

Nguy cơ tương tự không được ghi nhận ở phụ nữ, theo nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm Sức khỏe Toàn diện và Y khoa Quốc gia và Trung tâm Ung thư Quốc gia (Nhật Bản).

“Sẽ tốt hơn cho những người ăn nhiều thịt bò và thịt heo nếu họ thay thế một phần bằng thịt gà và cá”, chuyên gia cao cấp Kayo Kurotani thuộc Trung tâm Sức khỏe Toàn diện và Y khoa Quốc gia khuyến nghị.

Nhóm nghiên cứu đã tiến hành một cuộc điều tra kéo dài 5 năm vào cuối thập niên 1990 về việc ăn thịt trên khoảng 64.000 người trong độ tuổi từ 45 đến 75 tại 11 khu vực trên toàn nước Nhật.

Khoảng 1.200 người được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường trong thời gian nghiên cứu.

Nhóm chuyên gia đã phân loại các đối tượng trên thành 4 nhóm dựa trên lượng thịt hấp thu. Ở những người đàn ông, nhóm ăn nhiều thịt nhất có lượng tiêu thụ bình quân là 83 gam, và nguy cơ mắc bệnh tiểu đường ở nhóm này cao hơn 42% so với nhóm ăn ít thịt nhất, với lượng tiêu thụ bình quân là 15 gam.

Đây là quá trình tự nhiên lão hóa theo thời gian, có thể kèm theo các yếu tố thúc đẩy như quá trình viêm do viêm nhiễm trùng, viêm do các yếu tố khác như bệnh tự miễn hay viêm do các cơ và dây chằng vùng cột sống bị quá tải do việc nặng hay do tư thế.bệnh

Điều trị cơn đau lưng là sự phối hợp của nhiều chuyên khoa như chỉnh hình, vật lý trị liệu, khoa giảm đau và với những cơn đau mãn tính kéo dài quá lâu nhưng đôi khi cần được tư vấn về tâm lý.

Tức là uống thuốc và phối hợp với các chuyên khoa như trên luôn là phương pháp được chọn lựa đầu tiên. Tuy nhiên để có một phương pháp điều trị chính xác thì phải có chẩn đoán chính xác.

Nếu gai không gây đau, không cần điều trị. Bệnh nhân tìm tới bác sĩ khi các cơn đau và các khó khăn khi cử động khiến cho họ phải giới hạn các hoạt động bình thường và ảnh hưởng tới nếp sống. Khi gai gây đau thì sự điều trị tập trung ở nguyên nhân gây ra gai, dấu hiệu bệnh hoặc sự hiện diện của gai.

Với nguyên nhân, việc giảm cân để giảm sức nặng lên xương khớp là điều cần làm.

Điều trị dấu hiệu đau gồm có nghỉ ngơi khi sưng viêm, chườm nước đá, uống thuốc chống viêm không có steroid như paracetamol, ibuprofen.

Trong trường hợp đau nhiều, bác sĩ có thể chích thuốc steroid tại chỗ để giảm viêm và đau của cơ bắp. Thuốc viên steroid là thuốc chống viêm rất mạnh và rất công hiệu để trị viêm. Tuy nhiên, thuốc có nhiều tác dụng không muốn nếu dùng không đúng cách và không có chỉ định của bác sĩ.

Gai cột sống có thể được cắt bỏ với vi phẫu thuật rất chính xác.Nhưng sau khi cắt, gai có thể mọc trở lại. Cắt bỏ chỉ được chỉ định khi gai chèn ép vào hệ thần kinh, gây ra các dấu hiệu như tê chân tay, rối loạn đại tiểu tiện, đau lan tới tứ chi và ảnh hưởng xấu tới sinh hoạt thường nhật.

Châm cứu có thể làm giảm đau một phần nào ở phần mềm nhưng không có tác dụng vào tình trạng viêm sưng cũng như khi gai tác động lên rễ dây thần kinh não tủy. Vật lý trị liệu, thoa bóp, luyện tập xương khớp, thực hành yoga cũng giúp giảm ảnh hưởng của gai.